KHUNG TRỜI KỶ NIỆM

Núi Thiên Ấn & cầu Trà Khúc - Quảng Ngãi trước năm 1975

KHUNG TRỜI KỶ NIỆM

Đức Hạnh

12 07 2020

[1] sông Trà & núi Thiên Ấn là biểu tượng của vùng đất Quảng Ngãi. Núi Ấn sông Trà Quảng Ngãi thường được nghe nhắc đến nhiều với mỹ danh “Thiên Ấn niêm hà”. Tên gọi này được cụ Nguyễn Cư Trinh (1714 – 1767) đặt lúc làm trấn phủ ở đây, tức ấn trời đóng trên sông.

[2] Cái độc đáo của bờ xe nước là không tốn nhiên liệu mà vẫn đưa được nước từ sông ra ruộng. Người thợ xe buộc các ống nước vào bánh sao cho đảm bảo kỹ thuật mới có thể “múc” được nước lên.

Bánh xe quay nhanh hay chậm, ngoài việc chọn vị trí chỗ nước sâu, còn phụ thuộc vào việc làm bờ cừ. Các thợ xe đóng cọc theo hình chữ V. Phên tre và các loại rác được kè theo cừ. Dòng nước được dẫn theo hình chữ V này xuống đúng vị trí đặt bánh xe. Chữ V càng hẹp thì lưu tốc càng lớn. Nhiều bánh xe “mạnh” đến mức có thể “mang” 5-7 đứa trẻ con lên tận đỉnh như đu quay ngày nay!

Có lẽ trước khi con người phát minh ra điện để làm đu quay, cầu trượt trong các công viên thì bờ xe nước là loại đu quay không mất tiền, xuất hiện sớm nhất đối với trẻ con dọc sông Trà! Ai đã từng sống bên dòng sông này hẳn không thể nào quên mỗi buổi chiều về, khi ánh ngày sắp tắt, mỗi bờ xe nước trên sông Trà là một vòm cung của bảy sắc cầu vồng rực rỡ. Cứ đều đặn mỗi chiều, thiên nhiên lại ban tặng cho cư dân sông Trà những sắc màu không quên ấy.

Sắc màu ấy sẽ lưu giữ mãi trong ký ức của những người Quảng Ngãi tha hương. Song có mấy ai còn nhớ 54 bờ xe nước dọc sông Trà ngày ấy đã từng tưới tắm cho hàng vạn hecta đất, cưu mang hàng chục vạn người. 

NHỚ QUÊ

Quê tôi núi Ấn sông Trà
Có bờ xe nước la đà đẹp thay
Máng trên đổ xuống tràn đầy
Tạo nên sức đẩy, bánh quay không ngừng
Cánh đồng nhận nước vui mừng
Từng cây lúa nhỏ tưng bừng trổ bông

Lúa vàng bát ngát thơm nồng
Hởi cô thôn nữ má hồng nguyên trinh
Bờ xe róc rách quê mình
Trăng thanh gió mát hữu tình quê hương
Từ ngày tạm biệt tha phương
Bờ xe vẫn chảy, hay dừng lại chăng ?

Mong thành mây nước mùa đông
Bay về mưa xuống cánh đồng năm xưa
Long lanh sợi nhớ đong đưa
Tiếng hò em gái như vừa ghé thăm
Ghé thăm ký ức xa xăm
Nghe lòng rạo rực – nhớ năm được mùa

Nhớ thời bắt cá, mò cua
Cởi trâu, lập trận làm vua một vùng
Quê Hương ta nhớ vô cùng!
Làm sao kể xiết Anh hùng quê ta
Nhớ về núi Ấn, sông Trà
Ước làm con sóng – nở hoa sông nhà...

Đức Hạnh 

Đồng Nai 12 12 2012

Bờ xe nước sông Trà những năm 80 của thế kỷ trước. Ảnh Ngọc Trinh